"ΟΡΕΙΑΣ"

O καλός καιρός ήταν αυτή την Κυριακή σύμμαχος των πεζοπόρων κι έτσι το πρωί 68 παλιοί και νέοι φίλοι της πεζοπορίας βρέθηκαν στο σταθερό μας ραντεβού. Αυτή τη φορά προορισμός ήταν η ευρύτερη περιοχή της Αγίας Παρασκευής, μιας ιστορικής κωμόπολης στο κέντρο του νησιού μας.
Η διαδρομή δεν ήταν κυκλική κι έτσι επιβιβαστήκαμε στα λεωφορεία και φθάσαμε στη θέση «Πετσοφάς», απ’ όπου ξεκινήσαμε την πεζοπορία μας για το Ιερό της Κλοπεδής. Περπατώντας σε μονοπάτια του δάσους, δεξιά μας είχαμε τη θέα του κάμπου και του κόλπου της Καλλονής, ενώ αριστερά μας συναντούσαμε ρυάκια και πηγές νερού, με πιο χαρακτηριστική εκείνη του «Κουρού Τσεσμέ», δηλαδή της «ξερής βρύσης».
Φτάνοντας στο Ιερό της Κλοπεδής μας περίμενε ο Στρατής, φύλακας του Ιερού, από την Αγία Παρασκευή. Μας έδειξε το Ιερό, μας μίλησε στον ειδικά διαμορφωμένο χώρο με τις παλιές και σύγχρονες φωτογραφίες από τη μεταφορά των αιολικών κιονόκρανων, ενώ η πρόεδρος του συλλόγου μας η Έλσα, μας ξενάγησε στην ιστορία του Ιερού, η οποία ξεκινά από τους Γεωμετρικούς χρόνους, τον 8ο αιώνα π.Χ. Τότε εικάζεται πως χτίζεται το πρώτο λατρευτικό κτίριο του Ιερού της Κλοπεδής, για τη λατρεία της θεάς Δήμητρας, από τους Αρισβαίους, στους οποίους ανήκε μέχρι τότε η περιοχή του Ιερού. Αργότερα στις αρχές του 6ο αιώνα π.Χ. η περιοχή πέρασε στη κυριαρχία των Μηθυμναίων, μιας εχθρικής προς τους Αρισβαίους πόλης. Αυτή την εποχή πιθανολογείται πως το Ιερό γίνεται μνημείο, με την ανέγερση ενός επιβλητικού ναού, στον οποίο δέσποζαν τα αιολικά κιονόκρανα και αργότερα, περί τον 5ο αιώνα π.Χ. στο χώρο προστέθηκε κι άλλος ένας ναός, αφιερωμένος στο θεό Απόλλωνα.
Με το πέρασμα των αιώνων, στο Ιερό και πάνω στα ερείπια αυτών των ναών, Ρωμαίοι και αργότερα Χριστιανοί έχτισαν τους δικούς τους ναούς, χρησιμοποιώντας πολλές φορές ως οικοδομικά υλικά, είτε τα ίδια τα κιονόκρανα, είτε τις πέτρες των παλιών ναών. Για αιώνες αυτός ο χώρος, ήταν χώρος θρησκευτικής λατρείας, αλλά και συνάντησης των ανθρώπων.
Μετά την ξενάγηση συνεχίστηκε η πεζοπορία μας προς το Μετόχι του Ταξιάρχη. Το Μετόχι αυτό ανήκει στην Ιερά Μονή Λειμώνος. Η παράδοση αναφέρει πως η έκταση, στην οποία βρίσκεται το Μετόχι, ανήκε σε έναν πλούσιο Τούρκο Αγά. Κάποτε το παιδί του Αγά αρρώστησε βαριά και παρέλυσε. Σε όποιο γιατρό και αν πήγαινε, δεν μπορούσε να το γιατρέψει. Απελπισμένος απευθύνθηκε στον ίδιο τον Άγιο Ιγνάτιο τον Αγαλλιανό, ικετεύοντάς τον να προσευχηθεί στον «Γραικό Θεό» με αντάλλαγμα να χαρίσει την έκταση αυτή, ώστε να χτιστεί εκκλησία. Με τις παρακλήσεις του Αγίου Ιγνατίου το παιδί του Τούρκου Αγά γιατρεύτηκε και αυτός με τη σειρά του χάρισε την έκταση, ευχαριστώντας με τον τρόπο αυτό τον Θεό. Χτίστηκε έτσι το μεγάλο μοναστήρι στο Μετόχι των Ταξιαρχών της Κλοπεδής. Με τον καιρό ερήμωσε και άρχισε να γκρεμίζεται. Τον Ιούλιο του 1951 ανακαινίσθηκε από τα θεμέλια επί ηγουμένου Πολύκαρπου Μωυσίδη, Αρχιμανδρίτη από τα Δάφια. Δυστυχώς όταν το επισκεφτήκαμε ο μοναχός που τα τελευταία χρόνια το διακονούσε δεν ήταν πια εκεί, επειδή λόγω ηλικίας δεν μπορεί πλέον να αυτοεξυπηρετηθεί και το Μετόχι ήταν έρημο.
Συνεχίσαμε παίρνοντας το κατηφορικό μονοπάτι που οδηγούσε προς το γεφύρι της Κρεμαστής, που ήταν και το τέλος της διαδρομής μας. Μετά από 20 λεπτά περίπου αντικρίσαμε από ψηλά επιβλητικό το πέτρινο τρουλωτό γεφύρι. Περπατώντας ανάμεσα σε ελαιόδεντρα δεν αργήσαμε να φτάσουμε στο εκκλησάκι του Αγίου Θεράποντα και από εκεί να περπατήσουμε λίγα μέτρα ως το γεφύρι.
Το Γεφύρι της Κρεμαστής αποτελούσε μέχρι και τον 20ο αιώνα το μοναδικό γεφύρι που συνέδεε το δρόμο Αγίας Παρασκευής – Στύψης, καθώς το σύγχρονο γεφύρι φτιάχτηκε μόλις το 1974. Το γεφύρι είναι μεσαιωνικό, αλλά δεν είναι αποδεδειγμένο πότε ακριβώς φτιάχτηκε. Μία πιθανή περίοδο κατασκευής θεωρείται η εποχή που κυριαρχούσαν οι Γατελούζοι στο νησί της Λέσβου (1355-1462) για την εξυπηρέτηση των στρατιωτικών σκοπών τους, αλλά και των εμπορικών αναγκών τους. Ωστόσο, αρχιτεκτονική και ιστορική έρευνα το τοποθετεί μεταγενέστερα, γύρω στον 16ο αιώνα, καθώς μοιάζει με τα ψηλοκρεμαστά ηπειρώτικα γεφύρια που χρονολογούνται από τον 16ο έως και τον 19ο αιώνα. Πρόκειται για ένα αριστούργημα τεχνικής που δείχνει τις γνώσεις των κτιστών και των ισναφιών της εποχής. Εντοιχισμένο στο μεγαλόπρεπο γεφύρι συναντούμε αρχαίο υλικό το οποίο εικάζεται ότι προέρχεται από το Αρχαίο Ιερό της Κλοπεδής, αλλά και από τα οικοδομικά υλικά ενός παλαιοχριστιανικού ναού, ερείπια του οποίου σώζονται σε κοντινή απόσταση, δίπλα από το εξωκλήσι του Αγίου Θεράποντα.
Η τοπική παράδοση έχει συνδέσει την κατασκευή του γεφυριού της Κρεμαστής με μια ιστορία παρόμοια με αυτή του γεφυριού της Άρτας, δηλαδή τον εντοιχισμό της γυναίκας του πρωτομάστορα στα θεμέλιά του. Την ιστορία, μας την μετέφερε η πρόεδρος του συλλόγου, η Έλσα, αλλά είναι καταγραμμένη και στο βιβλίο του Αγιαπαρασκευώτη λαογράφου Χρήστου Παρασκευαΐδη «Η παλαιά Αγία Παρασκευή Λέσβου».
Σύμφωνα με την ιστορία αυτή λοιπόν, την κατασκευή του γιοφυριού, ανέλαβαν δύο εργολάβοι, οι οποίοι όμως δεν κατόρθωναν να το στεριώσουν, γιατί ότι έχτιζαν τη μέρα, γκρεμιζόταν τη νύχτα. Τότε παρεμβαίνει ο συνήθης σε τέτοια θρύλος, με τη μορφή ενός πουλιού με ανθρώπινη λαλιά, που ζητά να χτίσουν στο γεφύρι για να στεριώσει, τη γυναίκα του «πρωτομάστορα». Αλλά οι εργολάβοι είναι δύο. Συμφωνούν λοιπόν να θυσιάσουν τη πρώτη που θα έφερνε την άλλη μέρα από το χωριό το φαγητό του συζύγου της. Η μοιραία γυναίκα τελικά ονομαζόταν Αρετή και ο σύζυγος της, άφησε τυχαίως δήθεν να πέσει το δακτυλίδι του στα θεμέλια της γέφυρας. Η Αρετή πήγε να το μαζέψει και οι χτίστες πρόλαβαν και την έχτισαν στο γεφύρι.
Στο γεφύρι μας περίμεναν και τα πούλμαν για την Αγία Παρασκευή. Στο χωριό μας περίμεναν το κρασί και οι μεζέδες, σε μια από τις όμορφες ταβέρνες – καφενεία της πλατείας.
Με ωραία διάθεση, γύρω στις 5:30 το απόγευμα, πήραμε το δρόμο της επιστροφής. Μια ακόμα εκδρομή του Ορειάς έφτασε στο τέλος της. Ραντεβού την επόμενη βδομάδα.

Χάρτης

Φωτογραφίες

Επιμέλεια

• Κείμενο: Δημήτρης Μάντζαρης
• Φωτογραφίες: Γιώργος Κουτλής